Cập nhật vào 12/12
Mã nguồn mở là khái niệm được nhắc đến khá nhiều trong lĩnh vực thiết kế web hiện nay vì nó có rất nhiều ưu điểm. Vậy mã nguồn mở là gì, và có tác dụng gì trong thiết kế web?
Mã nguồn mở là gì?
Mã nguồn mở (Open Source) là phần mềm có bộ source code mà bất kì ai cũng có thể download về, sửa đổi hoặc nâng cấp thêm cho nó những tính năng vượt trội khác. Thông thường, mã nguồn mở được phát hành miễn phí và sở hữu bởi các đơn vị, doanh nghiệp lớn về công nghệ, cũng có một số trường hợp các lập trình viên phát triển mã nguồn mở và bày bán nó với các chức năng độc đáo hơn phiên bản gốc.
“Mã nguồn” (source code) là phần mềm mà hầu hết người dùng máy tính không nhìn thấy. Tuy nhiên, các lập trình viên có quyền truy cập vào mã nguồn này để cải thiện chương trình bằng cách thêm các tính năng hoặc sửa các phần không hoạt động đúng.
Nhà cung cấp mã nguồn mở có quyền yêu cầu người dùng trả một số chi phí về các dịch vụ bảo hành, huấn luyện, nâng cấp, tư vấn, vv… tức là những dịch vụ thực sự đã thực hiện để phục vụ người dùng, nhưng không được bán các sản phẩm nguồn mở vì nó là tài sản của trí tuệ chung, không phải là tài sản riêng của một nhà cung cấp nào.
Tiện ích mà Open Source mang lại chính là quyền tự do sử dụng chương trình cho mọi mục đích, quyền tự do để nghiên cứu cấu trúc của chương trình, chỉnh sửa phù hợp với nhu cầu, truy cập vào mã nguồn, quyền tự do phân phối lại các phiên bản cho nhiều người, quyền tự do cải tiến chương trình và phát hành những bản cải tiến vì mục đích công cộng.
Mã nguồn mở mang lại nhiều quyền lợi cho người sử dụng
Nguồn gốc của mã nguồn mở
Ý niệm và một phần mềm hợp tác cùng lập trình đã có từ những năm 1950-1960 nhưng tới những năm 1970-1980, các tranh cãi về pháp lý khiến cho ý tưởng này mất đi sức hấp dẫn. Phần mềm độc quyền chiếm thế trên thị trường phần mềm cho tới khi Richard Stallman sáng lập Free Software Foundation (FSF) vào năm 1985, đưa phần mềm mở/miễn phí trở lại.
Khái niệm “phần mềm miễn phí” ám chỉ sự tự do, không phải trả phí. Phong trào xã hội đứng sau phần mềm mở cho phép người dùng phần mềm tự do xem, thay đổi, cập nhật, sửa, thêm vào mã nguồn để đáp ứng nhu cầu của mình và phân phối, chia sẻ với người khác dễ dàng.
Thuật ngữ “mã nguồn mở” chính thức được chấp thuận tại hội nghị đặc biệt của những người đi đầu về công nghệ diễn ra vào 2/1998 do Tim O’Reilly tổ chức. Cuối tháng đó, Open Source Initiative (OSI) được thành lập bởi Eric Raymond và Bruce Perens, là một tổ chức phi lợi nhuận nhằm khuyến khích phát triển phần mềm mã nguồn mở.
Mã nguồn mở có tác dụng gì khi thiết kế web?
Hiện nay, người ta chuộng sử dụng mã nguồn mở trong thiết kế web và các phần mềm ứng dụng vì các lý do như:
Khả năng quản trị và điều khiển cao
Mã nguồn mở được giới chuyên môn ưa chuộng nhiều do họ có khả năng quản lý và kiểm soát sản phẩm của mình nhiều hơn. Họ có thể cho phép phần nào hoạt động, phần nào không. Còn trên phương diện người sử dụng sản phẩm, mặc dù không biết nhiều về khái niệm này nhưng họ lại được hưởng khá nhiều lợi ích từ loại mã nguồn này.
Tăng khả năng sáng tạo
Vì được thiết kế dưới dạng “mở”, nên nhiều người có thể nghiên cứu để tạo ra các phần mềm tốt hơn. Đây có thể xem là một sản phẩm thách thức nhiều lập trình viên trong quá trình sáng tạo của mình.
Độ an ninh cao
Một điều khá nghịch lý ở phần mềm mã nguồn mở là nó lại được bảo mật và an ninh cao hơn các phần mềm độc quyền khác. Lý do lý giải cho điều này là vì nhiều người lập trình có thể cùng làm việc trên một phần mềm nguồn mở mà không cần xin phép từ các tác giả gốc, nên họ có thể sửa chữa, cập nhật và nâng cấp phần mềm mã nguồn mở nhanh hơn các phần mềm có bản quyền. Nói cách khác, khi có cả một cộng đồng cùng tập trung “chăm sóc” một sản phẩm thì chắc chắn nó sẽ cải tiến và sở hữu nhiều chức năng tốt hơn.
Ổn định
Nhiều người đánh giá cao mã nguồn mở vì cho rằng nó có thể hỗ trợ cho nhiều công ty, doanh nghiệp trong các dự án quan trọng, có tính chất dài hạn. Ví dụ khi muốn mở rộng hay cải thiện các chức năng cho website công ty sau nhiều năm hoạt động, đội ngũ lập trình viên trong công ty của họ có thể điều chỉnh mã nguồn mở để đáp ứng các yêu cầu này. Đối với các mã nguồn có bản quyền thì quá trình này lại gần như phức tạp hơn.
Ưu điểm của mã nguồn mở miễn phí
Mã nguồn mở có nhiều ưu điểm
- Phần mềm có thể được sao chép hoàn toàn miễn phí
- Các định dạng file không hoàn toàn bị kiểm soát bởi một vài nhà cung cấp. Với phần mềm bản quyền, chỉ có duy nhất nhà cung cấp có thể giải quyết vấn đề của bạn. Nhưng với Open Source bạn có thể gặp hàng tá nhà cung cấp làm vừa lòng mình.
- Hầu hết các sản phẩm Open Source đều có khả năng bảo mật tuyệt vời, khi một vết nứt được tìm thấy, nó thường được trám nhanh hơn phần mềm có bản quyền.
- Các hệ thống Open Source, nhất là các hệ thống dựa trên UNIX, thường linh hoạt đến khó tin nổi. Bởi vì chúng được xây dựng từ nhiều khối thống nhất và được miêu tả cặn kẽ, rất dễ để bạn thay thế nhiều phần của hệ thống với phần có giao diện tương tự.
- Có một cộng đồng hỗ trợ lớn. Không bị phụ thuộc vào một công ty nào.
Một số mã nguồn mở phổ biến hiện nay
Đối với lĩnh vực thiết kế website, các loại mã nguồn mở sau đây được sử dụng nhiều và khá phổ biến:
WordPress
WordPress được đánh giá là mã nguồn mở với CMS hoạt động mạnh nhất từ trước đến nay. Rất nhiều website trong nhiều lĩnh vực hiện nay đã và đang sử dụng mã nguồn mở để hoạt động và phát triển.
Joomla
Joomla cũng là một trong các mã nguồn mở được ưa chuộng hiện nay với cấu hình mạnh và khả năng tương thích cao, có thể mở rộng và phát triển thêm nhiều tính năng ưu việt khác.
Drupal
Drupal được xây dựng từ PHP và nhiều loại database: MySQL, PostgreSQL, SQLite, Microsoft SQL Server, MongoDB hoặc MariaDB… và hỗ trợ tốt cho nhiều loại website hiện nay.
Magento, OpenCart, WooCommerce
Nhắc tới ba phần mềm mã nguồn mở này thì phải kể đến ưu điểm tuyệt vời của nó trong việc hỗ trợ các website thương mại điện tử. Các chức năng như bán hàng, thanh toán, giỏ hàng đều được phát triển mạnh mẽ với Magento, OpenCart, WooCommerce…
Chính vì vậy mà nhiều đơn vị khi có nhu cầu thiết kế website thương mại điện tử đều tìm đến và sử dụng các mã nguồn này như một giải pháp tối ưu cho các hoạt động kinh doanh trực tuyến của họ.
B2evolution
B2evolution ra đời vào năm 2003, được biết đến nhiều vì có hỗ trợ nhiều blog, admin và user chỉ với một lần cài đặt duy nhất, đặc biệt là tính năng multi-blog. B2evolution được xây dựng trên nền tảng PHP và MySQL, là một phần mềm sử dụng mã nguồn mở hoạt động khá hiệu quả.
Mã nguồn mở là một phần rất quan trọng trong thiết kế web. Hy vọng những thông tin trong bài viết sẽ có ích cho bạn. Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi.
